TORK ANAHTARI

Tork nedir önce bunu irdeleyelim. Torkun diğer adı ile dönme momentidir. Bir eksen etrafında dönen  bir cisim düşünelim, bir tekerlek gibi. Tork; bu dönen tekerleğin dönme  ekseni ve kuvvetin uygulandığı nokta arasındaki dikme ile kuvvetin çarpımıdır.  Bir kol düşünelim. Bu kol 20 cm uzunluğunda olsun. 20 Cm lik kolun bir ucunda bir civata ,diğer ucunda 5 Kg ağırlık olsun. Bu ağırlığın kol vasıtasıyla civataya uygulayacağı tork -yani döndürme momenti ,yada döndürme kuvveti M=g(yerçekimi ivmesi-yatay kuvvetlerde ivme değeri ne ise o)x m(ağırlık) x l(uzunluk-kol mesafesi) yani 10x5x0.2= 10Nm tork uygular. Motor üst kapağı ,dozer cer dişlisi gibi bazı kritik parçalar belirli tork değerlerinde sıkılır. Yani civata ne çok sıkı nede çok gevşek olmalıdır. Bu değerde civatayı sıkmak için tork anahtarı kullanılır. Tork anahtarını kullanmak için önce sıkacağımız parçanın tork değerini bilmemiz gerekiyor. Ya bunu biz hesaplayacağız -ki bu mühendislik bir iştir. Yada makinenin katalog değerlerini okuyacağız.

Sıkılmış bir civatayı açıp sonra aynı tork değerinde geri takmamız gerekiyorsa bunu tork anahtarıyla yapabiliriz. Önce düşük bir tork değerine anahtarı ayarlarız. Sonra tork anahtarı ile civatayı açmaya çalışırız. Tork anahtarı boşa dönmeli. Sonra 5 er birim anahtarın tork değerini yükselterek civatanın açıldığı değeri bulabiliriz. Civatayı sıkarkende yine aynı deeğere getirerek açtığımız tork değerinde sıkmış oluruz.

Tork anahtarının arkasında bir ayar vidası vardır. Bu vidayı çevirerek istediğiniz tork değerine anahtarı ayarlayabilirsiniz. Bu tork değerinden daha yüksek kuvvet uyguladığınızda anahtay boşa dönecektir. Bu sayede istediğiniz değerde civatanızı sıkabilirsiniz.

Tork anahtarı kullanımında bir kaç püf nokta vardır. Öncelikle bir eliniz anahtarın lokma takılan yerinde olsun ve anahtarın civataya dik durmasını sağlasın. Bu çok önemli bir husustur. Dik durmayan anahtar istenilen değeri yakalayamaz. Diğer elinizlede civatayı sıkmak yada açmak için kuvvet uygulayın.

Bir diğer önemli püf noktası istediğiniz tork değerine kademeli olarak yükselimenizdir. Özellikle parçada birden fazla civata-somun varsa bu husus çok daha zaruridir. Örneğin bir motorda piyano dediğimiz sübapları tutan parçayı takacak olalım. Yada motor üst kapağını. Motorun söz konusu parça için tork değeri 80 Nm olsun. Bu değere en sağlıklı 3 kademede ulaşabiliriz. Önce tork anahtarını 60 Nm ye ayarlarız ve somunları -civataları bu değerde sıkarız. Tork anahtarı rahatça boşa dönene kadar sıkmaya devam ederiz. Sonra anahtarımızı 70 Nm değerine ayarlar ve bu değerde civataları sıkmaya devam ederiz. En son anahtarımızı 80 Nm değerine ayarlayıp son sıkma işlemini yaparız. En sağlıklı sıkma yolu budur. Civata yada somunları sıkarken çapraz civata- somunları sıkarak ilerlememiz önemlidir. Her sıkma değerinde yani her kademe sıkma yaptığımızda emin olmak için farklı bir sıra ile tekrar sıkmamız ve anahtarın boşta dönüp dünmediğinden emin olmamız işimizi daha sağlama almamızı sağlayacaktır.

Kolay gelsin...