AVOMETRE KULLANIMI

Akım, gerilim ve direnç değerini ölçen aletlere avometre denir. Avometrelerin analog ve dijital tipleri mevcut olup analog olanları yapı olarak döner bobinli ölçü aletleridir. Avometre ile direnç değeri ölçülmeden önce sıfır ayarı yapılmalı ve daha sonra ölçüme geçilmelidir. Dijital avometrelerin özellikle son zamanda çıkan modelleri akım, gerilim, direnç yanında kapasite, endüktans, frekans, sıcaklık değerlerini ölçmek ile birlikte transistörlerin uç tespitlerini de yapabilmektedir. Avometrelerin genellikle 2, 3, 4 prob bağlantı soketi bulunmaktadır. Soket sayısı arttıkça aletin özellikleri de artmaktadır.

Ölçme sırasında kolaylık sağlaması için siyah prob COM soketine, kırmızı prob ise ölçüm çeşidine göre uygun sokete bağlanır.

Ölçülecek büyüklüğün cinsine göre AC veya DC seçimi yapılmalıdır.

Ölçülecek büyüklük avometrenin ölçme sınırından büyük olmamalıdır.

Kademe anahtarı en doğru ölçme için ölçülecek büyüklüğe en yakın, ama küçük olmayan kademeye getirilmelidir.


Ölçülecek büyüklüğün değeri net olarak bilinmiyorsa kademe anahtarı en büyük değere getirilmelidir.


Avometre, ölçülecek büyüklüğün gerektirdiği bağlantı şekline göre bağlanmalıdır.


DC ölçmelerinde ibre ters sapar ise uçlar ters çevrilmelidir.


Ölçü aletinin ibresi çok az sapıyor veya değer ekranında "0" ibaresi varsa kademe küçültülür.


Değer ekranında "1" ibaresi varsa kademe büyültülmelidir.


Yüksek değerli akım ölçümü yapılırken (10-20 A) siyah prob COM soketine, kırmızı prob yüksek akım soketine bağlanır.

 

Avometre ile Direnç Ölçümü :

Direnç Ohm birimi ile ifade edilir. Simgesi R dir. Ohm (Ω)< Kiloohm (1000 Ohm -kW) <megaohm (1.000.000 Ohm -MW) <Gigaohm (GW)

Direnç KESİNLİKLE akım altında ölçülmez. Önce akımı kesmek gerekir. Keza ölçüm aletinin tutacakları bir yalıtkan olmadan elle tutulmamalıdır. Bu durumda vucut direncinide hesaba katmış oluruz. Dijital bir avometre ile direnç ölçerken eğer avometremiz kademe ayarlı ise (200, 2K, 20K…2M) gibi uygun kadaeme seçilmelidir. Otomatik kademe ayarı yapan avometrelerde bu sorun yoktur. 630 Ω'luk bir direnç için uygun kademeyi deneyerek tespit edelim. Burada dikkat edilmesi gereken nokta direnç değerine en yakın ve kesinlikle direnç değerinden küçük olmayan kademeyi seçmektir. Bu direnç ölçümü yapılırken uyulması gereken bir kuraldır. 630 Ω'luk direnç değeri ohmmetre veya avometrede ölçülürken seçilmesi gereken kademe 2K kademesidir. Eğer direnç ölçümü için seçilen kademe, direnç değeri için küçükse değer
ekranında 1 ifadesi , seçilen kademe çok büyükse 0 ifadesi okunacaktır . Değer ekranında 0 ifadesi gördüğünüzde kademe anahtarını küçültmeniz, 1 ifadesi gördüğünüzde büyütmeniz gerektiğini unutmayın. Direnç ölçümünde, okunan değerde hassasiyet arttırılmak isteniyorsa (0,190 KΩ yerine, 199 Ω gibi) kademe küçültülerek bu hassasiyet arttırılabilir.

Avometre İle Endüktans Ölçümü :

Bobinler iletken tellerin yan yana veya üst üste sarılmasıyla elde edilen devre elemanlarıdır. Bobinlerin, elektrik akımının değişimine karşı gösterdikleri tepkiye endüktans denir. Endüktans, L harfi ile sembolize edilir ve birimi henry (H)'dir. Uygulamada daha çok endüktans biriminin alt katları olan μH(Mikro Henri) ve mH (Mili Henri) kullanılır. 1 H= 103 mH=106 μH dir. Bir bobinin endüktif reaktansını (XL) bulabilmek için endüktans değeri bilinmelidir.

Bobinler DC ile beslenen bir devrede çalışırken akıma sadece omik direnç gösterirler. Yani, bobinin yapıldığı metalin akıma karşı gösterdiği zorluk söz konusudur. AC ile beslenen bir devrede ise bobinin akıma gösterdiği direnç artar. Artışın sebebi bobin etrafında oluşan değişken manyetik alanın akıma karşı ilave bir karşı koyma (direnç) etkisi oluşturmasıdır. AC sinyalin frekansı yükseldikçe oluşan manyetik alanın değişim hızı da artacağından bobinin akıma gösterdiği direnç de yükselir. Bu nedenle bobinler, dirençleri frekansla birlikte yükselen eleman olarak nitelendirilebilir. Bobinlerin sarıldığı kısma karkas, mandren ya da makara; iletkenin karkas üzerinde bir tur yapmasına ise sipir, tur ya da sarım adı verilir. Bobinlerde çoğunlukla dış yüzeyi izoleli (vernikli) bakır tel kullanılır.

Endüktif reaktans:
XL=2.π.f.L
formülü ile hesaplanır.
Burada:
XL=Endüktif reaktans (Ω)
f= Frekans (Hz)
L= Endüktanstır (Henry)

Endüktans değeri de aynen direnç değerinde olduğu gibi kesinlikle enerji altında olmadan Lcrmetre veya endüktans ölçme özelliğine sahip avometreler ile yapılabilmektedir. Endüktans ölçerken aynen direnç ölçümündeki teknikler uygulanmaktadır. Lcrmetre olmadığı durumda endüktans ölçme özelliğine sahip avometre ile aynen Lcrmetre de olduğu gibi ölçüm yapılabilir. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken husus, bu özelliğe sahip avometrelerde endüktansı ölçülecek bobin, problara değil Lx olarak gösterilen bağlantı noktasına bağlanmalıdır.

    

Avometre ile Kondansatör Kapasitesi Ölçme :

İki iletken levha arasına bir yalıtkan malzeme konularak yapılan elektronik devre elamanlarına kondansatör denir. Kondansatörler elektrik enerjisini depo etmek için kullanılır ve her kondansatörün depo ettiği enerji miktarı farklılık gösterir. Kondansatörlerin depo edecekleri enerji miktarını kapasitesi belirler. Tanım olarak, kondansatörün elektrik enerjisini depo edebilme özelliğine kapasite denir. Kapasite "C" harfi ile ifade edilir ve birimine Farad(F) denir. Uygulamada farad büyük bir değer olduğundan daha çok ast katları kullanılır. Bunlar, pikofarad (pF), nanofarad (nF), mikrofarad (mF), milifarad (mF)
şeklindedir.
1 F = 103 mF =106 μF = 109 nF = 1012 pF şeklinde kademelendirilir.

Kapasite ölçümü, endüktans ölçümünden farklı değildir. Kapasite ölçümü yapılırken burada da ölçülecek değere uygun kademeyi seçmek ve ölçümü bundan sonra başlatmak hızlı ve doğru bir ölçüm yapılmasını sağlayacaktır. Kademe seçiminden sonra ölçüm yapıldığında değer ekranında kapasite değeri yerine "1" ifadesi görmeniz aynen direnç ve endüktans ölçümünde olduğu gibi küçük bir kademe, "0" ifadesinin görülmesi büyük bir kademe seçildiğini gösterir. Aynı zamanda okunan değerde hassasiyet arttırılmak isteniyorsa (100 μf yerine, 99.2 μf gibi) kademe küçültülerek bu hassasiyet arttırılabilir.

   

Avometre ile Gerilim Ölçmek :

Ölçülecek gerilimin çeşidine göre kademe anahtarı AC veya DC konumuna alınız.

Avometreyi ölçülecek gerilim değerine uygun kademeye getiriniz. Gerilim ölçümünde seçilecek kademe kesinlikle ölçülecek gerilim değerinden küçük olmamalıdır.Ölçülecek gerilim değerinin ölçü aletinin ölçme sınırında olduğunu biliyor; ancak tam değerini kestiremiyorsanız en büyük kademeyi seçerek
ölçüme başlayın, gerekiyorsa kademeyi küçültünüz.

Gerilim değeri ölçülecek noktalara avometre problarını dokundurunuz.Ölçüm yaparken probların metal kısmına kesinlikle dokunmayınız. Prob uçları kademe seçimi kontrol edildikten sonra bağlanmalıdır.Gerilim ölçerken avometre uçları paralel olarak bağlanmalıdır.

Ölçülen değeri değer ekranından veya skaladan okuyunuz.

Avometre ile Akım Ölçmek :

Ölçülecek akımın çeşidine göre kademe anahtarı AC veya DC konumuna alınız.

Avometreyi ölçülecek akım değerine uygun kademeye getir.Akım ölçümünde seçilecek kademe kesinlikle ölçülecek gerilim değerinden küçük olmamalıdır.

Ölçülecek akım μA, mA düzeyinden büyük ise kademe anahtarını Amper kademesine al ve probu yüksek akım soketine bağla.Ölçüm yaparken probların metal kısmına kesinlikle dokunmayınız.Amper düzeyindeki akımlar ölçülürken problardan birinin COM bağlantı noktasında, diğer probun yüksek akım soketine bağlı olması gerektiğini unutmayınız.

Avometrenin prob uçlarını, seri bağlantı oluşturacak şekilde yap.Prob uçları kademe seçimi kontrol edildikten sonra bağlanmalıdır.

Avometrenin skalası veya değer ekranından ölçülen akım miktarını oku.

Avometre ile Frekans Ölçmek :

Ölçülecek frekans değerinin avometrenin ölçme sınırına uygunluğunu kontrol ediniz. Avometreyi frekans kademesine alınız. Avometre problarını frekans
ölçümü yapılacak devre veya kaynağa bağlayınız. Frekans ölçümü yapılırken avometre devreye paralel bağlanmalıdır.Ölçüm yaparken probların metal kısmına kesinlikle dokunmayınız. Frekans değerini skala veya değer ekranından okuyunuz.

Kaynak : MEB Dökümanları