HİDROLİK SÜBAPLAR :

Günümüzde çoğu motorda sessiz çalışan ve kendi kendine ayarlanan hidrolik sübap iticili subap mekanizmaları kullanılmaktadır. Mekanik sübap iticili motorlarda motor çalışma sıcaklığı değiştikçe sübap açıklıkları değişir ancak sürekli sacaklığa göre subap ayarı imkanı olmadığından optimal bir değerde ayar yapılır. Hidrolik iticili subap mekanizmaları motorda sıcaklığa bağlı genleşme ile değişen subap boşluğunu kendisi ayarlar. Bu nedenle bu tip motorlar daha ekonomik ve performansı yüksektir. Daha sessiz çalışırlar. Yandaki resimde sübap mekanizmasına hareket veren hidrolik subap iticileri görülmekte. Tabiki pek çok markanın pek çok değişik model hidrolik subap iticisi bulunmakta.

Temelde iki tip hidrolik subap iticisi bulunmaktadır. Her iki tiptede motor yağlama yağı ile çalışır. Motor stop ettiğinde subap sürekli açık kalır ve iticinin içindeki yağ boşalır. Motor tekrar çalıştığında iticilerdeki yağ boşaldığı için tam dolum sağlanana kadar 5-10 dakika arası subap sesi verebilir. Bu normaldir. Ses en fazla 10 dakika sonra kesilecektir.

1. Plancır tipi hidrolik subap iticileri :Tablalı bir gövdesi vardır. Motor yağlama yağı ile çalışır.

2. İntegral (yekpare) tip hidrolik subap iticileri : Bir yay, placır ,hidrolik silindir ve pistondan oluşur. Yay yine motor yağlama yağından gelir.

2.1. Düz sübaplı integral hidrolik subap iticileri

2.2. Bilya sübaplı hidrolik subap iticileri

Hidrolik Subap İticilerinde Olası Arızalar :

a. Motor çalışırken iticilerin ses yapması : Yukarıda açıkladığımız nedenlerle ilk 5-10 dakika arası ses normaldir ancak 10 dakikadan sonrada ses geliyorsa itici planceri ve silindiri aşınmıştır ve normalden fazla yağ sızdırıyordur. Bu durumdan emin olmak için bir çekiç sapı gibi ahşap bir malzeme ile subap bastırılır. Bu sayede iticiye daha fazla yağ dolar. Ses biraz azalır yada kesilir. Ancak bir müddet sonra tekrar başlar. Bu durumda anlarızki silindirde aşınma var.

Bir başka ses sebebide iticideki pistonun (plancer) yağdaki pisliklerle dolup sıkışmasıdır. İtici gürültülü çalıştığı halde yağ kaçırmıyorsa ve havada yapmamışsa itici sıkışmış demektir. Bu durumdaki itici değişsede pek randıman vermez. Değiştirmek en iyisi olacaktır. Sıkışmış iticiyi anlamak için kürbütör manivelalarını (piyanoda denir ,sübaplara hareket veren parça) ekseni etrafında çevirmeye çalışın. Sıkışmış iticinin kürbütör manivelası ekseni etrafında fazla döner ayrıca çokta ses yapar.

b. Subap iticilerinin gürültülü çalışması : Motor devri yüksekken sorun olmuyor ancak birden devir düşürüldüğünde ses geliyorsa iticilerde hava olduğundan şüphelenilir. Sistemin hava yapması karterde çok fazla yada az yağ olmasından kaynaklanır. Yağı tamamlayın yada eksiltin ,yağ normal seviyesine getirildiğinde 30 dakika çalışmada sistem havasını kendisi atacaktır.

Hidrolik Subap İticilerinin Bakım ve Kontrolü :

Hidrolik itici yerinden söküldükten sonra dağıtılmalıdır. Dağıtmak için sökülen iticinin önce emniyet halkası çıkarılmalı ,sonra kepi alınmalı ve sırası ile sol alttaki resimde açılımı görüldüğü üzere dağıtılmalıdır. Dağıtılan parçalar gaz yağı yada benzeri bir temizleme sıvısı ile iyice temizlenmelidir. Bu temizlik iticinin sıkışmasını önler. İtici tabanında dairesel ,iç içe halkalar şeklinde aşınmalar ,çizgiler görülüyorsa itici silindir ve planceri aşınmıştır. Değiştirilmelidir. Keza itici tabanında karıncalanma yada dikdörtgensi aşınmalarda olmamalıdır. İtici gövdesi ile yuvası arası boşluk 0,1 mm yi geçmemelidir. Geçiyorsa değiştirilmelidir. Temizlenip kurulanan parçalar kontrol edilerek aynı sıra ile tekrar toplanmalıdır.

Hidrolik Subap İticili Motorlarda Subap Ayarı :

Normalde hidrolik subap iticili motorlar ayara ihtiyaç duymazlar. Ancak bazı modellerde piyano üzerinde ayar vidası bulunur. Bu tip motorlarda subap ayarı sadece silindir kapağı değiştiğinde ,subap mekanizması vs. değiştiğinde yapılır.

Subap ayarı yaparken 4 silindirli motorlarda 1-3  — 4-2 ,6 silindirli sıra tip motorlarda egzost 1-3-5 — emme 2-4-6 ,V6 motorlarda ise egzost 2-4-6 — emme 3-5-6 ateşleme sırasına göre ayar yapılır. Buradaki linkte mekanik iticili subaplı motorlarda sente ayarı -subap ayarı nasıl yapılır anlatırken senteye getirme nasıl yapılır, hangi sıra ile yapılır anlatmıştık. Tekrar kısaca belirtelim. Subaba ayar yapabilmek için önce italik yazılı kısımda anlatılan sırayı takip etmelisiniz.

Ayar için önce ayar vidası itici çubuk serbestçe hareket edebilecek kadar gevşetilir. Sonra ayar vidası piyano (külbütör manivelası) temas yüzeyi ile subap sapı tam öpüşünceye kadar sıkılır (boşluk sıfırlanmalı, ne daha fazla ne daha az). Bundan sonra merkez plancerin (iticinin içindeki hareketli silindir) sabitlenmesi için ayar vidası tam bir tur daha sıkılır. Çoğu motorda sıkma değeri tam bir turdur ancak yinede emin olmak için servisten ayar vidası sıkma sayısını yada değerini öğrenin. Ayar işlemi bu kadar.

"Önden çekişli araçlar için aracınızın ön tekerini havaya kaldırın ve vitesinizi 5. vitese takıp el fireninizi çekin. Daha sonra kabutu açıp kürbüratör kapağını sökün. Sübaplar ve piyano dediğimiz sübaplara hareket veren mil mekanizması bu kapağın arkasındadır.

Genellikle sıra ateşlemeli motorlarda bu sıra 1-3 ; 4-2 şeklindedir. Bu sıra ile çalışan bir motorda (motorun 8 valf olduğunu var sayıyoruz) 1. sübap egzost ,2-3. sübap emme ,4-5. sübap egzost ,6-7. sübap emme ,8. sübap egzost sübabı olacaktır (motorlar arası farklılıklar olabileceği için teyit edilmesinde fayda vardır).

Motorumuzun çalışma sırasını yukarıda belirtmiştik. Bu sıraya göre 9 kuralı dediğimiz kuralı uygulayarak ayar yapacağız. Ele aldığımız motorda 1. sübap egzoz ,2. sübap emme ,3. sübap emme ,4. sübap egzoz ,5. sübap egzoz ,6. sübap emme ,7. sübap emme ve 8. sübap egzoz olacaktır. Şimdi tekeri çevirerek sübapları hareket ettireceğiz ,gözümüz 1. ve 2. sübapta olacak. 1. ve 2. sübaplar tam tepe noktada iken (bindirme noktası denilir. Bu noktada tekeri sağa yada sola hafifçe çevirdiğinizde iki sübapta hareket alacaktır. İki sübabın üst noktasında tekeri bırakın) 1 i 9 a tamamlayan sübaba yani 8. sübaba ayar yapacağız. 7. sübap için keza 2. sübaba bakacağız.

1. ve 2. sübapları bindirme noktasına getirdik. İkiside tam tepe noktasında duruyor. Biz 8. sübaba (egzoz) ve 7. sübaba(emme) ayar yapacağız. Şimdi tekrar tekeri hareket ettirerek 3. ve 4. sübapları bindirme noktasına getireceğiz. 3. ve 4. sübaplar ikisi birden tam tepe noktada olacaklar. Artık 5.(egzoz) ve 6.(emme) sübapları aynı şekilde ayarlayabiliriz. Peşi sıra yine tekeri çevirerek 5. ve 6. sübapları binme noktasına getiriyoruz ve aynı işlemleri bu sefer 4.(egzoz) ve 3.(emme) sübaplara yapıyoruz (9 a tamamlayan sübapı seçiyoruz dikkat ettiyseniz). Şimdi sıra 1.(egzoz) ve 2.(emme) sübapların ayarında , bunun için tekeri çevirerek 7. ve 8. sübapları bindirme noktasına getiriyoruz ve 1 ve 2. sübaplara ayar yapıyoruz."

Kolay Gelsin.